Wat is het effect van grijze scheidingen (na 20+ jaar huwelijk) op volwassen kinderen?

Scheidingen op latere leeftijd komen steeds vaker voor en wetenschappers beginnen te onderzoeken welke verrassend diepe impact dit heeft op volwassen kinderen en hun relaties. Dit artikel gaat voornamelijk over de cijfers in Amerika. Volgens cijfers van het CBS (NL) uit 2024 gold bij 44% van alle scheidingen dat minstens één van de partners 50 jaar of ouder was. Dat betekent dat in één jaar tijd meer dan 10.000 huwelijken eindigden in een grijze scheiding.

Scheiden wordt grijzer.

De VS heeft een van de hoogste echtscheidingscijfers ter wereld. En hoewel het scheidingspercentage onder jongere stellen de afgelopen vier decennia is gedaald, is het bij middelbare en oudere volwassenen juist gaan stijgen. Sterker nog: mensen van 65 jaar en ouder zijn momenteel de enige groep in de VS bij wie het scheidingscijfer blijft groeien. Bij vijftigplussers steeg het decennialang, maar is het nu gestabiliseerd.

Vandaag de dag is in de VS ongeveer 36% van alle scheidingen afkomstig van mensen van 50 jaar of ouder, tegenover slechts 8,7% in 1990. Dit wordt een “grijze scheiding” genoemd.

Uit onderzoek blijkt dat deze verschuiving naar scheidingen op latere leeftijd verschillende oorzaken heeft. Mensen leven langer en zijn minder bereid om in een onvoldane relatie te blijven. Jongeren trouwen later, zijn selectiever in hun partnerkeuze, en zo ontstaat een systeem waarin het huwelijk zeldzamer maar stabieler wordt dan vroeger.

En deze trend geldt niet alleen voor de VS, maar ook voor vergrijzende landen wereldwijd (denk aan Nederland) In Zuid-Korea bestaat er een uitdrukking dat een huwelijk moet duren “tot zwart haar verandert in groene-uienwortels” oftewel: een leven lang. Maar sinds de jaren 2000 kiezen steeds meer oudere Koreanen voor een zogeheten hwang-hon, ofwel “scheiding in de schemering”, om een ongelukkig huwelijk te beëindigen. Met een gemiddelde levensverwachting boven de 80 betekent dit dat mensen van 50 of 60 gemakkelijk nog 30 tot 40 jaar voor zich hebben, en dus openstaan voor een nieuwe levensfase.

Japan kent sinds 1990 ook een toename in “rijpe scheidingen”. Inmiddels is daar 22% van alle scheidingen een grijze scheiding.

De impact op volwassen kinderen

Te midden van deze trend komt er steeds meer aandacht voor één aspect:
De diepe en breed uitwaaierende impact die een scheiding op latere leeftijd heeft op volwassen kinderen - vooral op de relatie met hun ouders, en met name hun vader.

Terwijl het effect van scheidingen op jonge kinderen vaak onderzocht is, werd het effect op volwassen kinderen lang genegeerd, met het idee: ze zijn volwassen, ze kunnen het aan.
Maar al in de jaren tachtig bleek dat volwassenen net als kinderen reageren met woede, shock en blijvende verdrietigheid.

“Volwassen kinderen zeggen vaak: ‘Het voelde alsof de rots van mijn familie… mijn hele basis… in een aardbeving zakte,’” zegt Carol Hughes, gezinstherapeut en auteur van Home Will Never Be the Same Again.

Veel volwassenen gaan opeens twijfelen aan hun hele geschiedenis:
“Was het allemaal nep? Waren ze ooit echt gelukkig?”
Sommigen beëindigen zelfs relaties of verlovingen omdat hun vertrouwen in liefde wordt aangetast.

Socioloog Joleen Greenwood zegt dat volwassen kinderen zich vaak verplicht voelen om partij te kiezen voor de ouder die “onrecht is aangedaan” - inclusief emotionele steun, praktische hulp of zelfs juridisch advies.

In haar interviews voelde bijna iedereen zich “tussen twee kanten in gezogen”.
Volwassen kinderen worden sneller gezien als gelijken of vertrouwelingen, waardoor ouders hen eerder in het midden plaatsen. En dochters bieden vaker emotionele steun dan zonen, blijkt uit onderzoek.

Hughes merkt op dat volwassen kinderen na een scheiding soms te maken krijgen met verdwenen grenzen - zoals ouders die hen om datingadvies of zelfs seksadvies vragen. Volwassen kinderen hebben geen idee hoe ze hiermee moeten omgaan.

Hoe relaties verschuiven: vooral vaders raken geïsoleerd

Volgens Jocelyn Elise Crowley, hoogleraar openbaar beleid, verandert de relatie met beide ouders drastisch na een grijze scheiding.

Uit haar interviews blijkt:

• Vrouwen (moeders) ervaren vaak een economische klap door de scheiding.

• Mannen (vaders) ervaren vooral een sociale klap: ze verliezen sociale netwerken en contact met hun kinderen.

“Vrouwen zijn nog steeds de sociale regisseurs van het gezinsleven. Als zij wegvallen, blijven mannen achter als eilanden in de zee,” zegt Crowley.

Kinderen keren vaak meer naar de moeder toe - dit heet de “matrifocale kanteling”. Studies uit verschillende landen vinden hetzelfde patroon, ook bij volwassen kinderen.

Een Duits longitudinaal onderzoek uit 2024 liet zien dat volwassen kinderen nauwer contact en meer emotionele nabijheid kregen met hun moeder, terwijl de band met hun vader verzwakte. Vaders liepen zo een groter risico op sociale isolatie.

Andere studies tonen dat vaders na een scheiding minder contact hebben met hun volwassen kinderen, vooral wanneer ze een nieuwe partner krijgen. Bij moederlijke herpartnering verandert het contact meestal niet.

Interessant is dat vaders vaak meer financiële steun blijven geven, zelfs terwijl het contact afneemt.

Sommige volwassen kinderen verminderen het contact bewust om conflict te vermijden. Ongeveer 7% van de grijs-gescheiden ouders heeft geen contact meer met minstens één kind. Dit vergroot depressie en mentale problemen bij ouders.

Praktische uitdagingen voor volwassen kinderen

Ook al speelt voogdij geen rol meer, toch kunnen volwassenen nog thuiswonen wanneer hun ouders scheiden.
In 2023 woonde 18% van de Amerikanen tussen 25-34 jaar bij hun ouders. Een trend die ook steeds meer in Nederland te zien is. Een scheiding kan hun opleiding, financiën of toekomstkeuzes beïnvloeden. Sommige vaders herstellen later de band weer, zelfs na jaren van afstand.

Lichtpunt:

Niet alle volwassen kinderen ervaren de scheiding negatief.Sommigen voelen opluchting, vooral als er al jaren spanning was. En zelfs verstoorde relaties helen vaak weer na verloop van tijd.

Modoni:

Modoni begeleidt twintigers en dertigers met gescheiden ouders. Dat is de volledige focus. Doordat ik hier fulltime mee werk én dit zelf heb meegemaakt, val je niet in een ‘algemene coaching’, maar in een warm bad van herkenning, helderheid en opluchting. Je hoeft hier niets uit te leggen.

Deelnemers van het Niet mijn scheiding-traject zeggen vaak dat ze zich voor het eerst niet alleen voelen, weer lucht krijgen en eindelijk weten wat ze wél willen en hoe ze dat kunnen uitspreken. Op zoek naar herkenning? Kom naar een van de gratis webinars!

Dikke kus,

Charlie

Dit artikel is een combinatie van de Nederlandse vertaling van het volgende artikel: https://www.bbc.com/future/article/20250912-how-grey-divorce-affects-adult-children en de De Nationale Echtscheidingsmonitor 2025